Pieszo przechodzi się przez system betonowych korytarzy, umocnień i hal, a towarzyszą temu tu i ówdzie multimedialne wystawy. Wędrując tajemniczymi podziemiami poznasz sposoby drążenia tuneli, etapy budowy, historie i tragedie towarzyszące realizacji nazistowskiego projektu Riese. Zachowane zabudowania są zwiedzane przez turystów i amatorów obiektów wojskowych. Duża część podziemnych sztolni jest zamknięta – wejście grozi wypadkami.

Najczęściej można usłyszeć słowa o tajemnej kwaterze Adolfa Hitlera, którego siła malała z roku na rok. Niektórzy sądzą jednak, że miała to być tajna fabryka do produkcji broni, która miałaby odwrócić szale wojny. Była to dalece najkosztowniejsza budowa kwater wojskowych i obiektów strategicznych ówczesnych Niemiec, choć całkowite poniesione koszty trudno oszacować. Rozmach budowlano-inżynierski był na najwyższym wówczas dostępnym poziomie.

Budowa objęta była tajemnicą i prawdopodobnie służyć miała jako tajna kryjówka Adolfa Hitlera. Mówi się, że była to ostatnia, największa i najbardziej rozbudowana twierdza Hitlera na Dolnym Śląsku. Wydrążono tam 1800 metrów korytarzy i jest to największy obiekt pod względem wykutej przestrzeni w podziemiach. W innych obiektach chodniki wciąż są surowe, zaś w Osówce zostały stworzone potężne hale i wielkie korytarze. Skład cementu – jak już wspomniałam, budowa kompleksu nigdy nie została zakończona co widzimy na każdym kroku.

Nieludzka praca przy tworzeniu Kompleksu Osówka

Hale są ogromne, aż się nie chce wierzyć, że jesteśmy głęboko pod ziemią. Najciekawszą atrakcją dla turystów jest możliwość przepłynięcia na łodziach podziemną rzeką. Wsiadamy na łodzie i nasz „sternik” kieruje nas w długi korytarz. Nie używa się tu wioseł, jest za wąsko, nad głową przeciągnięto linę, nasz „sternik” umiejętnie lawiruje w ciasnych korytarzach. Po kilkuminutowej zabawie przewodnik prowadzi nas do najciekawszej, wybetonowanej sali we Włodarzu. Widać na betonie jeszcze ślady po szalunkowych deskach.

Od 1943 roku w rejonie Gór Sowich Niemcy prowadzili zakrojone na szeroką skalę prace budowlane pod kryptonimem „Riese” (z niem. Olbrzym). Budowa była oczywiście objęta ścisłą tajemnicą, a sam projekt górniczo-budowlany stał się największym w historii nazistowskich Niemiec. Do obiektu można dostać się również czarnym szlakiem martyrologii, prowadzącym z Głuszycy do Jugowic, biegnącym południowo-wschodnim zboczem góry – prosto pod wejście do podziemi. Cel tego projektu był niejasny, ale niektóre źródła sugerują, że miał on służyć jako tajne schronienie dla niemieckich przywódców w przypadku alianckiej inwazji lub bombardowań. Uważa się, że sam zamek Książ i jego najbliższe okolice były przygotowywane pod jedną z kwater głównych Hitlera (niem. Führerhauptquartier – FHQ). Natomiast nie jest do końca dowiedziona celowość budowli drążonych w samych górach.

11.1 km

  • Zawalone wejścia sugerują, że prowadziły kiedyś w głąb kompleksu.
  • W takim wypadku koszt pobytu na obiekcie to (20 zł za 1 godzinę + 70 zł opieka instruktora + koszt wykorzystanej amunicji).
  • Przejście całej trasy z przewodnikiem zajmuje około godziny.
  • To jeden z elementów Projektu Riese czyli Olbrzym w Górach Sowich, który Niemcy tworzyli od 1943 roku.

W III Rzeszy panowała jedna i sztywna zasada – raz wydany rozkaz nie mógł być odwołany. Miało to na celu pokazanie wszystkim, że Kanclerz Rzeszy jest nieomylny w podejmowaniu decyzji. Jakiekolwiek zmiany i odwołania naraziłyby reputację "wodza".

W skład Kompleksu Osówka wchodzą również obiekty znajdujące się na powierzchni, jak schron wartowniczy, tzw. Nie do końca znane jest przeznaczenie wybudowanego obiektu. Według hipotez miało to być miejsce pracy naukowców nad prototypem broni masowego rażenia. Dzisiaj kompleks Osówka stanowi atrakcję turystyczną, przyciągającą miłośników historii i ciekawości.

Najważniejsze znane obiekty

Spora część tuneli Gór Sowich nadal bowiem czeka na odkrycie. O ile same Góry Sowie są niezwykle przyjazne dla turystów, tak ich podziemia skrywają mroczną przeszłość. Niewielka ilość zachowanej dokumentacji sprawiła, że cel oraz przeznaczenie „Olbrzyma” w do dziś jest tematem wielu dyskusji, mimo że od zakończenia wojny minęło niemal 80 lat.

Gęste lasy skutecznie maskowały wszystko pod swoją koroną. Nakładając na to moskitierę, tworzy się skrytka wręcz perfekcyjna. Gdzie zatem mogło być bezpieczniejsze miejsce?

Zwiedzając dalej, dotrzesz do ogromnej, wysokiej na 18 metrów hali, na której zachowały się drewniane szalunki założone w czasie budowy Riese. Podziemne Miasto Osówka to nie tylko historia ukryta pod ziemią, ale także na powierzchni. Spacer po terenie kompleksu ujawnia pozostałości po obozie pracy, fundamenty po kruszarkach, elektrowni oraz inne naziemne obiekty. Podziemne Miasto Osówka to unikatowy obiekt militarny, którego początek sięga połowy 1943 r. Powstał w ramach tajnego projektu Riese realizowanego przez III Rzeszę Niemiecką. Niektórzy sugerują, że miała to być tajna kwatera Adolfa Hitlera, inni z kolei twierdzą, że Osówka miała służyć jako podziemne fabryki zbrojeniowe.

Na teren Riese trafiali przede wszystkim młodzi, silni Żydzi pochodzący z legalne kasyna internetowe Węgier, Polski, Grecji, Jugosławii, Czechosłowacji, Włoch, Belgii i Holandii. Niektórzy z nich trafiali do pracy przy wycince drzew, budowie dróg technicznych, mostów i obiektów naziemnych. Poza zarządzającymi budową, potrzebne były tysiące rąk do wykonywania katorżniczej, wyniszczającej pracy przy budowie sztolni.

Odnajduję zagubione ruiny i kolekcjonuję minerały. Zatrzymuję się, by podziwiać kunszt starych drzwi, mozaikowych posadzek czy zabytkowych kościołów… Zanurzam się w naturze i w niebanalnych opowieściach. Dość znane i lubiane miejsce, szczególnie przez rodziny z dziećmi. Jeśli lubicie pstrągi i proste dania z grilla – warto. Cicha Woda znajduje się w miejscowości Lasocin – zjeżdżając z Przełęczy Walimskiej w stronę Pieszyc, w miejscowości Rościszów trzeba skręcić według znaku kierującego do Lasocina. Porozmawialiśmy trochę z przewodnikiem na temat tej trasy, czy w ogóle jest bezpieczna, aby pójść tam z dziećmi.